Samen leven is steeds meer het uitgangspunt binnen de wereld van architectuur en stedenbouw. Waarbij samen ook betekent met flora en fauna. Met deze excursie-studiedag nemen wij jou mee in deze wereld met verdieping in de Architectuurbiënnale van Rotterdam op natuur en architectuur en een stadsexcursie die gericht is op de mens. Ontdek de dynamiek van ecologie en stedelijke antropologie in architectuur en stedenbouw.

Graag nodig ik je uit voor deze speciale studiedag met architectuur & stedenbouw in Rotterdam met een rondleiding in de architectuurbiënnale van Rotterdam en een stadsexcursie waarin ik je rondleid in verschillende wijken van Rotterdam. Ik laat je kennis maken met de stedelijke antropologie, waarin ik mij de afgelopen jaren heb gespecialiseerd. In onze Samenlevingsacademie geef ik les in dit vakgebied, gecombineerd met ruimtelijke kwaliteit en visievorming in de bebouwde omgeving. Ondertussen ben ik bezig met het realiseren van een studieboek over de stedelijke antropologie en ruimtelijke ordening. Ik ben enthousiast om mijn kennis en inzichten met jullie te delen.

Deze excursie-studiedag is opgedeeld in 3 clusters, architectuur en ecologie, verbinding en neo-liberaal. Het idee van deze indeling is gebaseerd op de rondreizende kunst- en architectuurbiënnale Manifesta, die in het najaar in Barcelona plaatsvindt. Alleen bij deze studiedag is de kunst afwezig en ligt de nadruk op de architectuur.

In de ochtend beginnen we met het cluster architectuur en ecologie. We bezoeken daarvoor de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR). Met het thema Nature of Hope presenteert IABR een reeks aan visies, voorbeelden en praktische handvatten om het ecologisch evenwicht te herstellen met natuur en biodiversiteit als startpunt. Een tentoonstelling die verdieping verdient, daarom gaan wij samen met een ‘omleider’ van de Biënnale in 1,5 uur door deze expositie in Het Nieuwe Instituut. De projecten krijgen uitleg, context en worden daardoor ons concreet en tastbaar.

Na de lunch duiken wij in het cluster Verbinding en bezoeken daarvoor Rotterdam Zuid. We starten met een groenproject, die de curatoren van de architectuurbiënnale als voorbeeld van groen-inclusief leven hebben opgenomen in hun stadsprogramma. Het Afrikaanderplein, ontworpen door Okra Landschapsarchitecten (1999 – 2006) kunt op meerdere plekken een groeninclusief ontwerp.

Met het Afrikaanderplein bekijken wij ook hoe architecten proberen om een samenleving te ontwerpen die voor de mens inclusief is en verbinding biedt binnen de gemeenschap. We bespreken hoe openbare ruimtes bijdragen aan de sociale cohesie en het welzijn van de stadsbewoners. Hoe beïnvloeden deze ruimten het dagelijks leven en de interactie tussen mensen? Hoe leven deze mensen nu samen, draagt de architectuur van de woningen en het park bij aan een betere leefomgeving? Wat betekent veiligheid, inclusiviteit en burgerschap in deze buurt?  Allerlei vraagstukken uit de stedelijke antropologie.
Naast het ontwerp van Okra Landschapsarchitecten, wandelen wij langs het woongebouw Tweebos Dwars Woningbouw van DKV Architecten (1991-1993) en de moskee in het voormalige HBS gebouw van A. van der Steur (1924-1927).

Vervolgens bezoeken wij drie buurten uit de jaren’20 om onze huidige visie op eerlijk wonen te vergelijken met ideeën uit het verleden over verbinding, woonbehoeften en leefomgeving. We starten in De Kiefhoek van architect J.J.P. Oud (1925 – 1930) en zijn ideeën over het Existenzminimum, de minimale woonbehoefte van de mens. Daarna lopen wij door naar de betonwoningen in Stulemeijer II van J.M. van Hardeveld (1921 – 1925), waar de voordelen van het bouwmateriaal werden toegepast in sociale woningbouw. Als laatste buurt in deze reeks bezoeken wij Vreewijk (1913 – 1942), de ideale woonwijk volgens het traditionalistische architectenbureau Granpré Molière, Verhagen en Kok met de huizen in een dorpsomgeving en grootte en straatindeling gebaseerd op het inkomen van de toekomstige bewoners. En dat alles aangekleed met heel veel groen.

Wij eindigen onze dag in het gebied van de Wijnhaven, tussen Beurs en Blaak met het cluster neoliberaal. Dit is een stuk van Rotterdam dat actief wordt vernieuwd naar de ideeën van de 21^ste-eeuwse wereldstad met hoogbouw als startpunt. Hier wordt zichtbaar hoe het neoliberale denken wordt uitgevoerd in architectuur en vastgoed en welke gevolgen dit heeft voor onze samenleving. Hier bekijken wij onder meer The Red Apple van KCAP Architects & Planners (2002 – 2009), Waterstadtorens van HM Architecten (1996 – 2005), Muse (2014 – 2020) en Casa Nova (2017 – 2023).

De dag is een vol programma met architectuur en stedenbouw van ’s ochtends 10:00 uur tot ’s middags 17:00 uur. We reizen door de stad met het openbaar vervoer van Rotterdam.