In 2025 staat de Architectuurbiënnale van Venetië in het teken van de diepgaande relatie tussen mens en natuur. Onder leiding van curator Carlo Ratti wordt de bezoeker meegenomen in een fascinerende verkenningstocht naar de manieren waarop wij ons kunnen aanpassen aan de planeet waarop we leven. De centrale boodschap? Dit is onze aarde, en we moeten er bewuster en zorgvuldiger mee omgaan.

De vier pijlers van de tentoonstelling

Met de titel Intelligens. Natural. Artificial. Collective. benoemt Ratti vier subthema’s die de basis vormen van de expositie. Geïnspireerd door het onderzoek van klimaatwetenschappers Sonia Seneviratne en David Bresch (zie bijvoorbeeld 'Future climate risk from compound events.', in Nature Climate Change, 8(6), 469-477 ) en fysicus Geoffrey West (Schaal. De universele wetten van groei, innovatie, duurzaamheid en levenstempo van organismen, steden, economieën en bedrijven, 2017 bij bol.com ), bouwt hij een gestructureerd verhaal op waarin complexe vraagstukken worden vertaald naar concrete oplossingen. Door de tentoonstelling op te delen in hoofdstukken, wordt de bezoeker stap voor stap door deze urgente thema’s geleid.

Drie kernvragen vormen het uitgangspunt: Hoe ziet het klimaat van de toekomst eruit? Hoe zal de veranderende bevolkingssamenstelling de wereld hervormen? En wat gebeurt er als de bevolkingsgroei haar piek bereikt en vervolgens instort? Vanuit deze fundamentele vraagstukken zoekt Ratti naar antwoorden in de natuur, technologie en collectieve intelligentie.

Bouwen met en voor de natuur

Het eerste hoofdstuk, Living Structures, richt zich op bouwen in harmonie met de natuur. Wat betekent het om architectuur werkelijk met de natuur te integreren? Ratti onderzoekt hoe traditionele bouwtechnieken gecombineerd kunnen worden met kunstmatige intelligentie en ruwe, natuurlijke materialen. Onder de titel Matter Makes Sense wordt verder gekeken naar de toekomst van bouwmaterialen. Bio-beton, bananenvezels en grafiet worden hier niet slechts als alternatieven gepresenteerd, maar als de basis voor een nieuwe architectonische realiteit. De scenografie van dit deel is ontworpen door Margherita Palli Rota, bekend als setontwerper voor operatheater Scala in Milaan. Binnen dit concept speelt de circulaire economie een belangrijke rol: hergebruik en duurzame materialen vormen de sleutel tot de architectuur van morgen.

Kunstmatige intelligentie en de toekomst van bouwen

In het tweede hoofdstuk, Artificial Intelligence, staat technologie centraal. Hoe zal kunstmatige intelligentie onze gebouwde omgeving en sociale structuren beïnvloeden? Een cruciale vraag binnen dit thema is de rol van humanoïde robots in de bouwsector. Wat betekent deze ontwikkeling voor de menselijke arbeidsmarkt en de traditionele bouwmethodes? Daarnaast presenteert Ratti een bijzonder onderzoeksproject uit Oekraïne, waarin AI wordt ingezet om steden te reconstrueren die door oorlog zijn verwoest. Dit project illustreert de tweesnijdende rol van technologie: zowel als middel van vernietiging als van wederopbouw.

Collectieve intelligentie: de kracht van samenwerking

De tentoonstelling eindigt met Collective Intelligence, een hoofdstuk dat de kracht van samenwerking en gedeelde kennis belicht. Stedelijke ecosystemen vormen een rijke bron van informatie over de interactie tussen economie en sociale netwerken. Dit deel van de expositie laat zien hoe informele economieën bolwerken van creativiteit kunnen zijn en biedt ruimte aan diverse stemmen die gehoord moeten worden. Een opvallend element in dit hoofdstuk is een fysieke Speakers’ Corner, waar bezoekers kunnen deelnemen aan workshops, debatten en interviews over de toekomst van architectuur en samenleving.

Een blik op de planeet

Als epiloog presenteert Ratti Oxyville, een audiovisueel kunstwerk van Jean-Michel Jarre (zie zijn website voor een muzikale impressie ). Deze 360-graden sonische structuur biedt een panoramisch inzicht in onze fragiele planeet. Hier worden technologieën uit de ruimtevaart gekoppeld aan aardse uitdagingen, zoals isolatie en energie-efficiëntie. Dit sluit naadloos aan bij Ratti’s centrale boodschap: de aarde is ons thuis en we moeten er zorgvuldig mee omgaan. Een toevlucht zoeken buiten onze planeet is geen realistische optie.

Een tentoonstelling met impact

Met Intelligens. Natural. Artificial. Collective. brengt Ratti wetenschap, natuur, technologie en menselijke creativiteit samen in een inspirerende tentoonstelling die niet alleen vragen stelt, maar ook mogelijke antwoorden biedt. Het is een expositie die ons uitdaagt om na te denken over de toekomst van onze gebouwde omgeving en hoe wij, als mensheid, op een intelligente en collectieve manier met de natuur en technologie kunnen samenwerken voor een duurzame toekomst. De Architectuurbiënnale 2025 belooft daarmee een boeiende en prikkelende ervaring te worden, waarin de bezoeker wordt uitgedaagd om na te denken over zijn rol in de wereld van morgen.

Ga je mee?
In september 2025 maken wij een reis naar Venetië waar wij de architectuurbiënnale bezoeken, naast meerdere architectonische hoogtepunten in de stad. En jij kunt mee! Kijk hier voor meer informatie over deze reis.

Een impressie

Bekijk hieronder de presentatie van Carlo Ratti op 11 februari 2025 in Venetië.