Deze zin hoorde ik in een Duitse tv-serie: ‘Dat vind ik vervelend aan de linkse groepen. Ze vechten voor de juiste dingen, alleen gebruiken zij de verkeerde methoden.’ Een week eerder tijdens de Biënnale van Berlijn werd aangetoond waarom die methoden zo anders zijn. Toch een inzicht waar ik eerder niet bij stil had gestaan.

De basisaanname van onze rechtspraak is dat de wet het altijd juist heeft. Met haar werk Law Is Aesthetic: Trope wil Stacy Douglas, kunstenaar en professor in juridische studies aan de Carleton University in Canada, ons meenemen in hoe wetten en rechtspraak tot stand komen. En dat dit een sociaal proces is, waar in een samenleving wordt overeengekomen wat goed en fout is. En dat, als gevolg van deze afspraak, zij die zich in een alternatieve positie bevinden, zelfs onbewust, automatisch tot fout veroordeeld worden.

De gehele biënnale, een twee-jaarlijkse kunstexpositie, in Berlijn staat bol met kunst die gemaakt is door of over mensen die bedoeld en onbedoeld aan de verkeerde kant van de wet zijn beland. En dat ook het aanvechten van deze positie, dat zij naar hun idee onterecht aan de foute kant van de wet zijn beland, binnen die gemaakte afspraken niet meer kan.

Dat zijn die verkeerde methoden waarnaar het tv-programma wees. Verstorende campagnes die binnen de regels kunnen en optimaal voor verstoring van de orde zorgen. Niet strafbaar, wel uiterst vervelend. Want hoe zorg je anders voor verzet en een pleidooi voor jouw kant van het verhaal als je juridisch al snel bent uitgepraat?

Wat voor mij het inzicht was, is die combinatie van de wet als afspraak, burgerlijke ongehoorzaamheid als actievorm en de huidige politiek in Nederland. Niet iets willen doen aan de wetgeving, wel het protesteren verder beknotten. Uiteindelijk laat deze biënnale zien dat als je als samenleving dit laat gebeuren, je uiteindelijk nooit meer kunt protesteren tegen een politiek besluit dan met burgerlijke ongehoorzaamheid.

Daarmee de vervolgvraag. Strijden wij voor rechten die ook gelden voor onze tegenpartij of strijden wij voor beknotting die uiteindelijk ook onszelf aan banden legt? De wet is een sociale afspraak, welke afspraken over goed en fout wil jij maken?