Deze week (eerste week van mei 2023) draait de Nederlandse televise overuren. 4 en 5 mei zorgen voor belangrijke nationale momenten en op 6 mei vindt de kroning van Koning Charles III plaats in Londen. Alle drie de evenementen zijn gebonden aan vaste plekken in het land. 4 mei is op de Dam, 5 mei het concert op de Amstel en 6 mei in Londen met het Buckingham Palace, Westminster en The Mall. Wij zijn ons er vaak niet van bewust dat deze plekken specifiek zijn geworden voor de gebeurtenissen van deze week. Een andere plek zou een grote impact hebben op onze beleving en de kracht van de gebeurtenis.

Het monument op de Dam omhelst meer dan alleen de witte zuil en de wand erachter. Ook de twee leeuwen aan weerszijden van de zuil (vaak vergeten), vormen een omlijsting van het geheel. Architect Oud heeft samen met vader en zoon Rädecker en Paul Gregoire een monument ontworpen dat groots is en het plein domineert. Dankzij de twee leeuwen, de traptreden en de straatstenen is een driehoekig ontwerp gemaakt met een loper naar het Paleis op de Dam. De achterwand zorgt dat het Krasnapolski uit beeld wordt gehouden.

Doordat de enscenering van het plein als geheel is ontworpen, is elk jaar de Dodenherdenking hetzelfde in beeld. Hierdoor krijgen wij eenduidigheid, kunnen wij ons richten op de herdenking in plaats van de omgeving en wordt de herdenking een traditie met vaste rituelen en waarden. Eenzelfde vorm van rituelen hangen samen aan het bevrijdingsconcert op de Amstel. De plek voor Carré, de aanwezigheid van de koning en premier en niet te vergeten de afzwaaiende vaarttocht van de koning tijdens het nummer 'We'll meet again'. Ook hier is de plek, de architectuur aan de Amstel en de Magere Brug als laatste afscheidsmomentum voor de koning bepalend voor de avond. 

Op 6 mei gaan wij ook zien welke route, architectuur en beelden belangrijk zijn voor de Britten in het kader van het koninkrijk. Hier functioneren het Buckingham Palace, White Hall, The Mall, Parlement Building en Westminster Abbey als belangrijk historische monumenten die verbonden zijn aan het koningschap en de politiek. En andere route door bijvoorbeeld de rosse buurt van Londen geeft een geheel andere boodschap af aan de bevolking. Alsook aan de buitenwereld. De locatie van de kroning zou in de Millenium Dome misschien makkelijker zijn en een beter zicht geven voor de aanwezigen. Maar het doet wezenlijk de historische gebeurtenis teniet.

Juist deze week laat zien hoe stedenbouwkundige, architectonische en beeldende omgeving ons besef van waardigheid, traditie en rituelen bepalen. Zonder de specifieke omgeving, de nationale waarde die wij erkennen aan de gebouwen en monumenten, geven de rituelen de kracht die zij nodig hebben om landelijk draagvlak te behouden. Herdenken en vieren gaan samen, net zoals de gebouwde omgeving en de rituelen die hierin plaatsvinden. Hopelijk bekijk je de beelden de komende dagen anders, zonder te vergeten waarom wij herdenken op 4 mei. Want als het monument zijn werk goed doet, vergeten wij de omgeving om te herdenken.