Gedurende de zomer van 8 juni tot en met 29 september 2024 toont het Eye Filmmuseum de expositie Albert Serra – Liberté. Een immersief kunstwerk, waarbij wij als bezoeker ons op de set van de getoonde films lijken te bevinden. Met Liberté neemt Serra je mee in de wereld van de 18^e-eeuwse Pruisische en Franse adel die hun seksuele fantasieën op elkaar botvieren. Zoals in het gehele werk van Serra worden ideeën over vrijheid, ondoorzichtige machtsstructuren en morele ambivalentie hier samen gebracht, waarbij wij als toeschouwer net zo hard een participant lijken te worden.

Een donkere ruimte opent zich achter de zware glazen deur. Al snel knisperen droge bladeren onder mijn voeten en de eerste struikelpartij over een losliggende tak dient zich al aan. Toch echt verkeerde schoenen aangetrokken. Er gloort licht verderop in de zaal bij een oude draagkoets. Mag ik kijken? Mag ik deze aanraken? Waar ben ik eigenlijk? Alle bezoekers zijn stil, gluren door de kier van de deur van de draagkoets en zoeken hun weg verder door het landschap. Op de achtergrond hoor ik geroezemoes, gekreun en soms een gil. Tussen de struiken wordt een koppel zichtbaar, gekleed in 18^e-eeuwse kleding. Alhoewel, gekleed, een deel van de kleren gaat uit. Waar ben ik eigenlijk naar aan het kijken? Dit lijkt soft-pornografisch beeldmateriaal, gênant eigenlijk, zo met allerlei vreemden om mij heen. Oh, ik ben niet de enige die zich bekeken voelt, meerdere blikken ontwijken de film, blikken van andere mensen en ook zichzelf lijkt het wel. Het lijkt wel of hun hele lichaamstaal zegt: nee, ik ben er niet, echt waar, wat je nu ziet, dat ben ik niet.

 Albert Serra brengt het gevoel van gluurder zeer bewust de tentoonstellingsruimte in. Een van de onderdelen van zijn expositie is slechts via een rond kijkgat in de deur te bekijken. Alsof je door een sleutelgat naar verschillende seksscenes aan het kijken bent, samen met een groep vreemden. De kunst hier is het bevragen van onze sociale norm. Wat vinden wij van deze seksuele escapades? Wat vinden wij van de openheid waarin dit gebeurd, dat wij als kijker ook welkom zijn en wat betekenen de handelingen voor ons, die veel meer SM verbeelden dan de liefde?

De expositie is sterk in elkaar gezet, waarbij jij als kijker snel bewust wordt van jouw aanwezigheid. En met de beelden komt bij mij de vraag op, of deze seksuele uitspatting betekenen dat deze vrijheid een verrijking is, of een teken van armoede, dat men naar buiten moet om anoniem zijn of haar seksuele fantasieën uit te oefenen? Daarnaast, zou ik er anders naar kijken als de acteurs niet in 18^e-eeuwse adellijke kleding waren gehuld maar simpelweg bloot zijn of verbeeldt als boeren jongens en meisjes. Was het dan anders geweest met een ander perspectief?

En ook, wat betekent mijn aanwezigheid in deze zaal? Als er iemand nu had bijgehouden hoe lang ik was gebleven, mijn ogen had gevolgd, had geregistreerd welke beelden, scenes of acteurs mij hadden geboeid, wat had dat gezegd over mij? Ben ik dan gelijk aan de karakters die ik net bekeken heb? Mag ik nog wel oordelen over deze karakters nu ikzelf als voyeur heb deelgenomen?

Tot nog toe heb ik nog weinig kunst gezien en ervaren dat mij zo bewust van mijn eigen handelen en aanwezigheid heeft gemaakt. Alsook dat ik mijn bezoek nog lang na heeft gewerkt met vragen over moraal en gêne. Als je tegen een beetje bloot kunt en seksueel geladen beelden, dan is dit wel een expositie die het bezoeken waard is. Ik had nog weinig werk van Albert Serra gezien, maar hij heeft nu zijn naam in mijn geheugen geprent.

De expositie Albert Serra – Liberté is van 8 juin t/m 29 september 2024 te bezoeken bij het Eye Filmmuseum in Amsterdam. Voor meer informatie: https://www.eyefilm.nl/

Afbeelding: vanwege copyright geen beelden van de expositie maar Jean-Honoré Fragonard, Le Verrou, 1777, collectie Musee du Louvre in Parijs.