Op 7 en 8 december 2023 begeleidde Job voor SRC Reizen de binnenlandse 2-daagse reis Van Gogh in Drenthe. Dit naar aanleiding van de gelijknamige tentoonstelling in het Drents Museum in Assen. Als je wilt beleven hoe Van Gogh tot zijn Drentse tekeningen en schilderijen is gekomen, dan is deze reis de perfecte manier om je in zijn leven te verplaatsen.

Tussen 11 september 1883 en 2 december 1883 verbleef Van Gogh in Drenthe. Specifiek in de plaatsen Hoogeveen en Nieuw-Amsterdam/Veenoord, vanwaar hij bijna dagelijks wandelingen en ritten in de omgeving maakte om de gewone mens en het landschap te verbeelden. Ondanks dat de lokale bevolking hem een vreemde snuiter vond en hem actief probeerde te weg te pesten, refereert hijzelf vaker terug naar deze periode als de tijd waarin hij besloot om echt kunstenaar te zijn en zichzelf ook als zodanig voelde. Hij schreef 'Drenthe inspireert mij tot een leven lang schilderen. Hier in Drenthe heb ik mijn bestemming gevonden.' Daarnaast vertrok hij uiteindelijk uit Drenthe met een melancholisch licht depressief gevoel, voornamelijk door de eenzaamheid die hij hier ervaarde.

Ons bezoek startte in mist gehuld Hoogeveen. Van Gogh schreef een paar dagen na zijn aankomst hier aan zijn broer Theo, 'Het is dezen morgen fijn grijs weder, voor ’t eerst sedert ik hier ben geen zon en dat zal nog wel zoo mooi zijn, dus ik ga er op uit.' Een betere aansluiting bij zijn ervaring konden wij het niet treffen. Al wandelend langs het logement Hartsuiker waar hij de eerste twee weken logeerde, trokken wij over dezelfde route via de Brink en de Hoofdstraat naar het vroegere postkantoor van Hoogeveen. Het dorp is levendig met de markt op de Hoofdstraat en de vele bezoekers aan de winkels. Een groter contrast met het oude kleine Hoogeveen in 1883 konden wij niet hebben. Gelukkig konden wij de omschrijving van Vincent van de lokale bevolking hier niet meer herkennen, 'Ik zag superbe figuuren buiten – treffend door een expressie van soberheid. – Een vrouwenborst bijvoorbeeld heeft de beweging van zwoegen die lijnregt het tegenovergestelde van volputé is en soms, als het schepsel oud is of ziekelijk, deernis opwekt en anders respect. [..] Men kan ’t veel figuren aanzien dat zij het een of ander mankeeren – gezond is het niet precies hier, geloof ik – misschien wegens vuil drinkwater. – ik heb eenige meisjes van denk ik 17 jaar en jonger nog gezien die iets heel moois en jeugdigs hadden, ook in gelaatstrekken, maar meestal is het vroeg reeds fané [verwelkt]. Doch dit neemt de groote, nobele tournure van ’t figuur niet weg, welke sommigen hebben die digt bij gezien zeer verwelkt blijken.’
Na de kerk, de molen en iets meer beeld van Hoogeveen uit vervlogen tijden, was het tijd voor de lunch.

's Middags op pad met de bus deels via de Hoogeveense Vaart naar Nieuw-Amsterdam/Veenoord. Dezelfde route die Vincent met de trekschuit deed, hij in 5 uur tijd, wij in krap 20 minuten. Hier ligt het voormalige logement van dhr Scholte, waar Van Gogh de rest van zijn tijd in Drenthe logeerde. In deze erfgoedlocatie word je meegenomen in de beleving van de regio, het logement en de wereld waarin Vincent terecht kwam. Zijn slaapkamer krijgt extra aandacht, mede met een mooie combinatie van zijn schilderij Ophaalbrug in Nieuw-Amsterdam (1883) die hij specifiek vanuit deze kamer kon zijn (direct voor zijn raam) en hier schilderde.

Voor ons kwam de tijd om te vertrekken sneller dan voor Vincent. Want na anderhalf uur was het tijd voor de volgende locatie. Maar eigenlijk waren wij later, Van Gogh ging al om 3 uur 's ochtends op pad met de logementhouder Scholte met paard en wagen naar Zweeloo. Voor ons opnieuw een korte rit, voor de schilder een 3 uur durende route. Bij zonsopkomst kwam hij aan in het dorpje en besloot om zelf terug te wandelen naar Nieuw-Amsterdam. Onze start was het kerkje van Zweeloo, dat voor Van Gogh juist het laatste gebouw in het dorp was dat hij bekeek en vastlegde in een tekening. Hij schreef Theo over deze plek: 'Ik kwam voorbij een oud kerkje, net precies, net precies l’eglise de Greville v.h. schilderijtje van Millet v.d. Luxembourg, hier kwam in plaats van het boertje met de spade van dat schilderij, een herder met een koppel schapen langs de hegge. In ’t fond zag men niet het doorkijkje op de zee doch alleen op de zee van jong koren, de zee der voren in plaats van die der golven.'
Dankzij het regelwerk van SRC was het bijzondere 12e-eeuwse kerkje voor ons open. De tekening van Van Gogh past perfect in de bijzondere geschiedenis van deze oude heilige plek die zelfs voor de Romeinse periode al een plaats van samenkomst is geweest.

Met het aantreden van de avondschemer maakten wij een korte wandeling, precies in de tegenovergestelde richting van Vincents route, naar de herberg van van Jan Mensingh en zijn zus Lammechien, nu bistro Tante Sweel met de boomgaard die zowel Duitse kunstenaar Max Liebermann als Vincent van Gogh hebben vastgelegd. Alleen een lindeboom refereert nog aan deze gaard. Al wandelend langs de boerderijen in Zweeloo en Aelden (aangrenzend aan elkaar) krijg je opnieuw een goede beleving van de omschrijving van Van Gogh: 'Hoe ’t exterieur daarvan in de schemering of even na zonsondergang zich voordoet kan ik niet juister zeggen dan U zeker schij van Jules Dupré in herinnering te brengen, dat meen ik van Mesdag hoort, met twee hutten er op waarvan de mosdaken verbazend diep van toon afkomen tegen een dampige, stoffigen avondhemel.’

Al bijna in het donker reisden wij naar Assen. Door het Drentse landschap dat Van Gogh ook omschreef voor zijn broer Theo in zijn brief van 2 november 1883: 'Hier zijn de woningen heel breed, tusschen eikenboomen van een superbe brons.– Toonen in het mos van goudgroen, in den grond van roodachtigen of blaauwachtigen of geelachtigen donkere lilasgrijzen, toonen van onuitsprekelijke reinheid in het groen van de korenveldjes. Toonen van zwart in de natte stammen, afstekende bij gouden regens van warrelende, wemelende herfstbladeren die in losse pruiken, als of ze er op geblazen waren, los en met de lucht er door heen schemerend nog hangen aan populieren, berken, linden, appelboomen. De lucht effen, blank, lichtend, niet wit doch een lilas dat niet te ontcijferen is, wit waar men rood, blaauw, geel in ziet wemelen, dat alles reflecteert en men overal boven zich voelt, dampig is en zich vereenigt met den dunnen mist beneden. Alles tot elkaar brengt in een gamma van fijne grijzen.'

Bij aankomst in het hotel, stond een uur durende lezing door Job op het programma. Want we hadden dan wel veel gezien, gehoord en beleefd, maar hoe zat zijn leven nu in elkaar? Waarom kwam Vincent naar Drenthe, wie waren zijn leermeesters en inspiratoren? En wat gebeurde er na zijn verblijf in Drenthe en waarom wordt Vincent van Gogh nog steeds gezien als een van de grootste kunstenaars van zijn tijd?
Onze dag werd 's avonds afgesloten met een heerlijk diner bij het Hotel De Jonge in het hartje van Assen. Op naar de volgende dag. Een dag die startte met de besneeuwde straten en daken van Assen. Een witte wereld die Vincent niet gezien heeft. Voor ons betekende dit een korte, beetje glibberige wandeling van het hotel naar het Drents Museum, nog geen 200 meter verderop.

Een warm ontvangst met koffie en Vincent van Gogh gebak en een tweede lezing, nu door museumdocent Niek. Een lezing die deels terug grijpt op het verhaal van de avond daarvoor en daarna dieper ingaat op Vincents Drentse periode, zijn inspiratie, kleurgebruik en de plekjes in de provincie. Een prachtige voorbereiding op ons bezoek aan de tentoonstelling Van Gogh in Drenthe.
En dat bezoek stelde niet teleur. 16 werken van Vincent die hij in Drenthe heeft gemaakt, allemaal in context met de kunstwerken waarnaar hij verwees in zijn brieven. Werken van kunstenaars als Jozef Israëls, Jacob van Ruisdael, Jules Dupré, Jean-François Millet, Max Liebermann, Charles-François Daubigny, de minder bekende Georges Michel en vele anderen.

Met ons bezoek aan het museum wordt onze reis afgerond. Een prachtige reis met verdieping, sfeer en beleving. De opbouw van de fysieke omgeving waar Vincent rond heeft gelopen tot de kunstwerken die hij heeft gemaakt in en van dit landschap. Zoals een van de deelnemers zei, 'Ik was enigszins terughoudend in mijn liefde voor het werk van Van Gogh, maar deze reis smaakt zeker naar meer. De reizen naar België en Frankrijk rondom zijn leven staan nu zeker op mijn lijstje.' Een beter compliment kunnen wij niet krijgen.

Meer doen met KaperGerlings

Wil jij ook met ons mee op pad of verdiepen in een onderwerp?

Direct naar onze agenda

Ga met SRC Reizen mee naar Van Gogh in Frankrijk en België

Op 15 juni 2024 kun je mee op deze 8-daagse busreis langs de plekjes waar Van Gogh leefde en werkte.

_{Afbeelding: Korenveld met maaier, 1889, collectie Van Gogh Museum Amsterdam}

Direct naar deze reis bij SRC Reizen

Bezoek Van Gogh in Drenthe in het Drents Museum

Nog te zien t/m 7 januari 2024

_{Afbeelding: Landschap met een boerderij, 1883, privecollectie Canada}

Naar het Drents Museum