Zoveel kunstfestivals bij onze zuiderburen, dat mochten we dit jaar niet overslaan. Daarom hadden wij van 28 augustus tot en met 1 september 2024 een 5-daagse busreis naar de hedendaagse kunst in België. Met een volle groep van 30 deelnemers trokken wij door het westen van België met een bezoek aan 3 musea, 3 kunstenfestivals, 1 extra expositie en een private collectie. En dat verspreid over 8 plekken in het land. Een kort reisverslag van deze reis.

Onze eerste dag begon was een goede aftrap met twee musea. Direct vanuit onze laatste opstapplek in Breda werden wij gebracht naar Antwerpen. Het Museum voor Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA) zorgde voor 2 gidsen die ons langs verschillende tentoonstellingen leidde. In het M HKA waren de volgende exposities te zien:

• Dierenleven
  Het onderwerp ‘dieren’ wordt door de beeldende kunst onderzocht. Wat is ‘dier zijn’, zijn mensen in staat om met andere soorten bevriend te zijn? Kritische blik op het menselijke exceptionalisme, dat voortkomt uit de overtuiging dat dieren niet weten wat doodgaan is, of geen gevoel hebben voor de toekomst.
• De Stadscollectie: In/Zicht
  Specifieke aandacht voor de kunstenaars die een belangrijke rol spelen in de Antwerpse galerijwereld. De expositie viert de positie van Antwerpen als centrum van hedendaagse kunst. De tentoonstelling is in samenwerking met meerdere Antwerpse galerieën opgezet.
• Hantrax Dolls – A doll made by talking
  Een artistiek project van de Antwerpse componist, muzikant en performer Han Swolfs, beter bekend als Hantrax. Een prominente figuur in de Antwerpse underground scene en staat bekend om zijn live elektronische muziekoptredens.
  Hantrax Dolls is een lopend project van de kunstenaar waarbij het maken van een pop onderdeel is van zijn dagelijkse ritueel. Voor Hantrax zijn deze dagelijkse poppen een ‘niet-intentionele’ creatie, zonder vooraf bepaalde vorm, waarbij intuïtie de sleutel vormt. De tentoonstelling toont een selectie van  zijn groeiende poppen gemeenschap met referenties uit muziek, literatuur en het internet.
• Kunstsystemen in Latijns-Amerika. Een reizende tentoonstelling uit Buenos Aires (1974-75)
  Een terugblik op basis van archiefmateriaal op de rondreizende expositie Kunstsystemen in Latijns-Amerika die tussen 1974 en 1975 rondreisde door Europa via Antwerpen, Brussel, Londen, Parijs en Ferrara.
• Vedran Kopljar (& ouders) – MEAN
  Het creëren en ontwikkelen van betekenis staat centraal in het werk van Antwerps kunstenaar Vedran Kopljar. In zijn praktijk, die schilderijen, video’s, performances en woorden omvat, zoekt Kopljar voortdurend naar, en experimenteert hij met, verschillende systemen die gebruikt worden om betekenis te genereren.

Na het M HKA zetten wij onze reis verder, nu naar Gent. Hier bezochten we in de namiddag zonder gids het Stedelijke Museum voor Aktuele Kunst (S.M.A.K.). Dit museum was op het moment van ons bezoek bezig met een tentoonstellingswissel, waardoor we ruim de tijd hadden voor de volgende twee exposities:

• Private Passion X Public Duty. Hoet & Matthys-Colle: Through Collectors’ Eyes
  Waarin verschilt de blik van de museumdirecteur van die van de verzamelaar? Het museum heeft met deze tentoonstelling een zoektocht gestart naar overeenkomsten en verschillen in de aankopen van dr. Roger Matthys (oprichter van het VMHK, de voorloper van het SMAK) en Jan Hoet (oprichter van het SMAK), naar aanleiding van het 10-jarig overlijden van Jan Hoet.
• Sirah Foighel Brutmann & Eitan Efrat – Lá
  In hun eerste museale solotentoonstelling onderzoeken kunstenaars en filmmakers Sirah Foighel Brutmann en Eitan Efrat de overtuiging van het ergens thuishoren aan de hand van natuurlijke elementen en historische verantwoordelijkheid.
  Met de expositie zetten de twee makers hun dialoog voort met de in 2015 overleden regisseur Chantal Akerman. De denkbeeldige dialoog start met filmwerken van Akerman en de filosofieën van Emmanuel Levinas en Jacques Derrida. In het werk van deze drie gaat het over vervreemding en opsluiting.
  Brutmann en Efrat benaderen de dialoog als een rouwproces over het verlies van Akerman en nemen ons mee op een audiovisuele reis tussen België en de Hegev/Naqab-woestijn in Israël/Palestina. Zij spiegelen beide landen die vervreemding als gemene deler hebben aan elkaar en aan een herevaluatie van de Europees-joodse verantwoordelijkheid tegenover Israël en Palestina.

Tegen 18.00 uur werden wij afgezet bij ons hotel. Dit keer logeerden wij vier nachten in het Novotel Gent Centrum. Gelegen in het hart van de stad (met voor sommigen uitzicht op de Sint Nicolaaskerk), op kruipafstand van allerlei restaurants, barretjes en het leven in de stad, met ruime kamers én een zwembad. Met de warme dagen een welkom idee, terwijl niemand hier gebruik van heeft gemaakt. 's Avonds kon iedereen die wilde mee-eten in restaurant De Witte Leeuw aan de Graslei in de stad.

Onze tweede dag bracht ons naar Brugge. Één keer in de drie jaar organiseert Brugge de Brugge Triënnale. Een festival dat in het teken staat van kunst en architectuur, waarbij nieuwe mogelijkheden in de stad worden onderzocht. Wij bezochten de Brugge Triënnale onder leiding van Job, die naast meerdere (niet alle!) kunstwerken van de triënnale ons ook langs bijzondere plekken in de stad leidde. Na de wandeling was er tijd voor een lunch en een bezoek aan een van de vele stadsmusea.

Omdat de Brugge Triënnale niet zo groot is, hebben wij onze reis uitgebreid met een bezoek aan de Beaufort24 dat niet op het programma stond. Ook Beaufort is een driejaarlijks kunstenfestival en wordt georganiseerd in de Vlaamse kustgemeenten vanaf Knokk-Heist in het noorden tot aan De Panne in het zuiden van Vlaanderen. Wij bezochten deze middag de plaats Middelkerke om enkele werken van de Beaufort24 te bekijken. De volgende kunstwerken stonden op ons programma:

Speciaal voor deze editie gemaakt werk: Jef Meyer – Untitled en Lucy + Jorge Orta – Gazing Ball: Reflective Dialogues. Daarnaast waren er ook drie werken die zijn blijven staan na een eerdere editie van Beaufort: Ivars Drulle – I can hear it, Nick Ervinck – Olnetop en Wim Delvoye – Caterpillar & flatbed trailer. 
's Avonds reden we weer Gent in, om met hen die wilden te eten bij Pho Saigon Noodle Bar, direct achter ons hotel.

De derde dag werd door een deel van de groep als een zware dag ervaren. Om half negen vertrok de bus vanuit Gent naar Watou. Hier wordt al 40 jaar het Watou kunstenfestival georganiseerd. Een expositie met beeldende kunst en poëzie op unieke plek in en om het dorp. Samen met onze gids Bart gingen wij in 2 uur op pad door het dorp langs het festivalhuis, het Watouplein, de brouwerij (hier bleek dat Bart een echte bierfan is), de pastorie en de kerk. De drie curatoren, Koen Vanmechelen, Michaël Vandebril en James Putman hadden kunstenaars en dichters geselecteerd en met elkaar in contact gebracht. Onder de titel Landscape of the Imagination bieden de makers ons nieuwe perspectieven, verbonden aan het landschap en de mens. Zij willen ons bewustmaken van de kracht van verbeelding om daarmee veranderingen tot stand te brengen.
Na Watou (en de lunch) bezochten we de tweede locatie van dit kunstenfestival, Kasteel de Lovie. Een groot landhuis waarin kunst was geëxposeerd. Zeer indrukwekkend (vooral vanwege zijn aanwezigheid van 42 dagen) was de performance van Mike Poppe, die zitten op een strandstoel, midden in de vijver, om de 8 minuten onderdeel werd van een ontploffing. In het landhuis vonden wij werk van onder anderen Hans op de Beeck, Koen Vanmechelen en de Nederlandse Monique Broekman.

En net zoals op dag twee, bezochten wij ook op onze derde dag de Beaufort24. Nu in De Panne. Hier vonden wij vooral de kunstwerken die behoorden bij eerdere edities van het festival. De indrukwekkende werken van Laure Prouvost en Jos de Gruyter & Harald Thys vielen op, samen met het Westerpunt van Studio MOTO, een uitkijkpunt dat niet bij de Beaufort hoorde, maar wel een prachtige aanvulling was. En ook deze avond, sloten wij af in Gent. Bij aankomst rond 19.15 uur (het was echt een lange dag) konden we aanschuiven bij Royal India, net als de dag ervoor net achter ons hotel.

Onze dag naar Brussel begon rustig met een vertrektijd om 09.45 uur. Na onze busrit konden we direct bij opening van WIELS naar binnen. Hier was een tentoonstelling van Jana Euler (Duitsland, 1982) te bezoeken. Met haar tentoonstelling Oilopa belicht zij vaste denkpatronen in onze samenleving. Met humor, cartooneske vormen en gerichte titels die betekenis geven aan het werk neemt Euler de Europese Unie, man/vrouw verhoudingen, de kunstwereld en veel meer op de hak. Met Oilopa verbindt de kunstenares twee elementen. Oil, verwijzend naar olieverf (of arcylverf met petrolium) en de Duitse uitspraak van haar achternaam. 'Opa' is het eindstukje van het woord Europa en Oilopa als geheel verwijst weer naar de Europa Allee, of de Oilopa Allee zoals Euler deze benoemd. Want naast Europa is olie net zo belangrijk, de mysterieuze alomvertegenwoordigheid ervan, die allesbepalend is en tegelijktijd verborgen blijft (Duncan Smith, The Age of Oil, 1979-1980). Met Oilopa doken wij in de wereld van een kritisch bekeken Europa, reflectie op het neoliberale beleid, de geleidelijke verandering van elke stad naar een doorsnee cappuccinobar, mannelijkheid en vrouwelijkheid alsook een blik op de oorspronkelijke functie van WIELS, een bierbrouwerij.

In de middag stond de oeuvre tentoonstelling van Elliott Erwitt op ons programma als vervanging van de vanwege renovatie gesloten CENTRALE. Vrijwel iedereen was positief verrast met Erwitt. Een mooie, goed opgezette tentoonstelling (met de audiotoer had je echt een extra verdieping), waarin de humor van de fotograaf, zijn scherpe oog en de vele thematieken sterk werden uitgelicht. Na ons bezoek had iedereen nog vrije tijd in de Belgische (en Europese) hoofdstad. Deze ontspannen dag eindigde ook vroeger dan anders weer in Gent. Met een groot deel van de groep rondde we onze avond af met een diner bij Brasserie Paradijs, tegenover de Gravensteen in de stad.

Onze laatste dag leidde ons naar Verbeke Foundation. Onder leiding van twee gidsen werd het enorme complex ontdekt. De Verbeke Foundation is opgericht in 2007 door Geert Verbeke en Carla Verbeke-Lens. Dit kunstminnende echtpaar staat nog steeds aan de leiding van de organisatie en ook dit keer waren beiden te vinden in het museum. Op het 12 hectare grote natuurgebied en in de 20.000 m² overdekte ruimte komen cultuur, natuur en ecologie samen. De plek herbergt een indrukwekkende verzameling van moderne en hedendaagse kunst en biedt  als kunstenvrijplaats ook kansen aan jonge kunstenaars. Wij vonden hier meerdere bouwsels van Atelier van Lieshout, Benoît Christiaens, Marinus Boezem, Martin uit den Bogaard, Tone Pauwels, Koen Vanmechelen en Berlinde de Bruyckere.

Met ons afscheid van Verbeke kwam onze reis ook ten einde. Verbeke ligt dichtbij de Nederlandse grens en dat betekende dat in een uurtje Breda al bereikt was, waar de eerste groepsleden afscheid namen. Om een uur later in Driebergen-Zeist de tweede stop te bereiken. En ook weer een uurtje later waren de laatste deelnemers in Zwolle aangekomen om daar zelf hun weg naar huis te vervolgen. Wij kijken terug naar een prachtige reis door België met een super groep, topchaffeur Ronald, veel mooie kunst en gemiddeld een 8.8 als eindbeoordeling!