Dat kunst soms geen kunst meer is, bewijst de expositie Forensic Justice in BAK in Utrecht.  Een expositie die broodnodig is in de huidige wereld. Forensic Architecture, de groep achter de expositie, maakt duidelijk dat de vrije geest van de kunstenaar, anderen een nieuw en noodzakelijk inzicht kan geven. Dit is een expositie die je gezien moet hebben.

De expositie neemt je mee langs verschillende juridische en maatschappelijke vraagstukken, waarbij vooroordelen en bevoordeling de leidraad is geweest in het eindoordeel. Forensic Architecture is een internationaal onderzoeksbureau dat zaken met gereden twijfel over een juist handelen tegen het licht houdt. Het onderzoeksteam bestaat uit architecten, theoretici, kunstenaars, filmmakers, softwareontwikkelaars, onderzoeksjournalisten, archeologen, advocaten en wetenschappers. Vanuit dit interdisciplinair team bekijken zij de zaken opnieuw, onbevooroordeeld en met gebruik van de modernste technieken en inzichten.

In de kern is Forensic Architecture nooit een kunstproject geweest, het is ook geen kunstenaarsbureau. Wel maakt dit onderzoeksteam gebruik van de kennis, middelen en de vrije geest van de kunstenaars. Met de 8 projecten die in de expositie Forensic Justice zijn gepresenteerd, toont het team aan waar de kracht van de andere blik zit. In het project 77sqm_9:26min is architectonische inzicht van een ruimte, de ervaring met software analyses en filmkennis met elkaar gecombineerd. Hierdoor kon de moord op Halit Yozgat, worden gereconstrueerd. En daarmee werd duidelijk dat een van de getuigen een onjuiste verklaring gaf, waarmee het oorspronkelijke onderzoek naar de moord op losse schroeven is komen te staan.

Met Ecocide in Indonesia stelt het bureau de wandaden tegen het milieu aan de orde. De opdracht was om de oorzaken en gevolgen te achterhalen van de bosbranden in Indonesië in 2015, waarbij meer dan 21.000 vierkante kilometer bos- en turfland in vlammen opging. Met de term ecocide verwijst Forensic Architecture naar genocide. Zij gebruiken deze term voor wandaden tegen de natuur.

Met Forensic Justice kijk je niet naar een kunstenaarsexpositie, eerder ben je getuige van een antropologisch en sociologisch politieonderzoek. Forensic Architecture toont aan hoe makkelijk wij met onderbewuste vooroordelen en aannames een oordeel vellen over een gebeurtenis. En hoe vaak onderzoek of berichtgeving over een geweldsconflict politiek gekleurd wordt.

Dat Forensic Architecture genomineerd was voor de Turner Prize 2018, geeft aan dat de boodschap een groot draagvlak kent. Daar blijft wel de kanttekening dat het werk van Forensic Architecture geen kunst is. En daarmee in mijn ogen niet genomineerd had kunnen worden voor de Turner Prize.

Buiten dat, deze expositie is een goede ‘eye-opener’. In de wereld waarin wij constant vragen of nieuws echt of nep is, wordt hier met voorbeelden uitgelegd hoe snel en makkelijk wij (de mens in het algemeen) verkeerde conclusies trekken. En hoe eenvoudig echt nieuws toch gekleurd kan zijn. Als kijker wordt je antropoloog, socioloog, jurist, rechter en onderzoeker in één.

Zelf leren kijken als antropoloog of socioloog? Start dan met de cursus antropologie of sociologie.

Meer leren over de hedendaagse kunst? Klik hier voor onze Klik hier voor onze cursussen hedendaagse kunst.
Meer weten of sociologie? Klik hier voor onze Klik hier voor onze cursussen sociologie.