Archeologen hebben in de ruïnes van de oude Sumerische stad Girsu een bijzondere vondst gedaan: honderden administratieve kleitabletten uit het Akkadische Rijk, dat regeerde van 2300 tot 2150 v.Chr. Deze tabletten bevatten gedetailleerde verslagen van staatszaken, leveringen en uitgaven, wat aantoont hoe verfijnd en gestructureerd de bureaucratie in deze vroege beschaving al was.

De ontdekking is een doorbraak in het begrip van de bestuurlijke en economische organisatie van Mesopotamië. De inscripties laten zien hoe het rijk via administratie controle hield over arbeid, grondstoffen en handel. Dit werpt nieuw licht op de oorsprong van staatsapparaten en de rol van documentatie in de stabiliteit van oude rijken.

Kleitabletten

Girsu, een van de oudste steden ter wereld, was in het 3e millennium v.Chr. een belangrijk religieus centrum gewijd aan de Sumerische god Ningirsu. De stad werd rond 2300 v.Chr. veroverd door koning Sargon van Akkad, die hiermee het eerste rijk in de wereldgeschiedenis stichtte. Tot voor kort was onze kennis over dit rijk beperkt tot fragmentarische koninklijke inscripties en latere kopieën van Akkadische teksten, die vaak niet volledig betrouwbaar waren.

De recente ontdekking van een grote verzameling kleitabletten in spijkerschrift verandert dit beeld drastisch. Voor het eerst is er concreet bewijs gevonden van een uiterst gedetailleerd bureaucratisch systeem. De tabletten, afkomstig uit een staatsarchief van kleistenen muren, bevatten verslagen over staatszaken, leveringen en uitgaven. Ze documenteren alles: van de dood van een schaap aan de rand van het rijk tot de distributie van vis, gerst, textiel en edelstenen. Een van de tabletten somt goederen op als:

• 250 gram goud
• 500 gram zilver
• Vette koeien
• 30 liter bier

Naast handelsgegevens vermelden de tabletten namen en beroepen van burgers, waaronder vrouwen in hoge functies zoals hogepriesteressen. Hoewel de samenleving werd gedomineerd door mannen, speelden vrouwen een grotere rol dan in veel andere beschavingen. Er worden uiteenlopende beroepen genoemd, van steenhouwers tot tempelvegers – een belangrijke taak, omdat de steden in theorie eigendom waren van de goden en de samenleving werkte ten dienste van de tempelstaat.

Sommige tabletten bevatten zelfs bouwplannen, veldindelingen en kaarten van kanalen, wat aangeeft hoe geavanceerd de stadsplanning was. De vondst is gedaan door archeologen van het Girsu-project, een samenwerking tussen het British Museum en de Iraakse autoriteiten. De tabletten worden momenteel zorgvuldig schoongemaakt en gedocumenteerd, zodat ze verder bestudeerd kunnen worden.

Wat betekent deze vondst voor ons?

De kleitabletten uit Girsu laten zien dat bureaucratie geen modern fenomeen is, maar al millennia geleden een essentieel onderdeel was van goed bestuur. De parallellen met hedendaagse administratieve systemen zijn opvallend: van belastinginning tot handelsdocumentatie, veel van onze huidige processen vinden hun oorsprong in deze oude beschaving.

Door deze geschiedenis te begrijpen, kunnen we beter reflecteren op de rol en efficiëntie van bureaucratie vandaag. De vondst in Girsu herinnert ons eraan dat documentatie en administratie de ruggengraat vormen van samenlevingen – toen, nu en in de toekomst.

Meer lezen over dit project, doe je bij het British Museum.

Geschiedeniscursus van de Oudheid

Meer willen begrijpen hoe de huidige samenleving is ontstaan en wil jij weten in hoeverre de klassieke oudheid ons heeft bepaald? Dan is dit de cursus die jij zoekt

Direct naar deze cursus

Architectuurgeschiedenis van de Oudheid

Met deze cursus ontdek je hoe in de klassieke oudheid haar steden en tempels vorm gaf, welke functies de gebouwen hadden en hoe men deze bouwden.

Direct naar deze cursus

© Afbeelding Alberto Giannese/The Girsu Project/British Museum