Het is altijd een uitdaging voor een curator om kustenaars vast te leggen en daarna hen werk te laten maken. De kans dat jouw ideeën niet worden gerealiseerd is dan groot. Dus dat Meria Bakker haar tuin openstelt, het evenement organiseert én het lef heeft om 8 kunstenaars uit te nodigen om werk te maken in haar tuin, dat zorgt al meteen voor waardering. En dan blijft natuurlijk de vraag: klopt het plaatje?
Acht kunstenaars die elk door de tuin hebben gewandeld, een plek hebben uitgekozen en aan de slag zijn gegaan. Met beperkt budget, dat is wat Meria bij de ingang graag benadrukte toen ik binnen kwam. Aan het einde van mijn bezoek kwam dit weer ter sprake, alsof ze twijfelde aan het werk.
Het thema voor dit jaar is 'Kijken kunstenaars anders?'. In het werk Vlaggenmast van Maurice Meewisse kan ik volmondig JA zeggen. De uitvoering is simpel: er ligt een gevallen boom, je verzaagt deze tot een vlaggenmast (zonder de stam in te korten) en zet deze weer overeind. Daar is een vlaggenmast. Dat Meewisse dit in de boom ziet en zijn mogelijkheid ziet om met een dergelijk lokaal materiaal een statement te maken bevestigd de vraagstelling. Buiten dat is het verhaal er achter, dat hij het werk maakte samen met familie en vrienden veel leuker dan het uiteindelijke werk opzichzelf.
Op de achtergrond, verscholen in de tuin, roept het werk van Jonathan Straatman al om aandacht. De waterval in de tuin heeft hij gebruikt om kakafonie aan waterklanken te realiseren. Door de grootsheid van het werk, waarin houten kanalen water over drie grote waterraderen voeren en uiteindelijk uitkomen bij de vijver, trekt alle aandacht. Het geluid is overweldigend en daarnaast wordt deze overstelpt door het fysieke geweld van het geheel. Prachtig hoe ook hij de tuinelementen hergebruikt in zijn werk. Bij mij rees direct de vraag: als hij nu meer budget had gehad, had hij dan hier dynamo's geinstalleerd zodat de waterval zelfvoorzienend was in energie opwekking en gebruik?
Door het werk van Straatman valt het werk van Monika Dahlberg een beetje in het niet. Het ligt verscholen naast de vijver en bestaat uit meerdere witgeschilderde Afrikaanse beelden. De beelden zijn beplakt met waarschuwingsstickers. Dahlberg vraagt zich af wat er met je gebeurt als je iets van buiten naar binnen haalt? Het werk is bewust geen interactie met de tuin en breekt met wat je verwacht. Witte beelden die niet van marmer zijn en geen klassieke Westerse beeldengroep is. Kwetsbaarheid straalt het uit, inderdaad iets vervreemdends. En ik vraag mij dan af, kan dit wel hier staan? Moet dit niet binnen staan, beschermd? En dat terwijl de andere werken gelijke vergankelijkheid en kwetsbaarheid kenmerken. Ik ben toch aardig voorgeprogrammeerd merk ik.
Het leuke van het werk van Leonard van Munster is, dat het ook werkt met het onderwerp van Dahlberg. Wat gebeurt er, als je iets van buiten naar binnen haalt. In zijn geval vraagt hij met zijn werken van buizen door de tuin die als een knoop rondom een boomstam verstrengelen aandacht voor de Japanse Duizendknoop. Een plant die als sierplant naar Europa is gehaald, maar nu als onkruid zo sterk woekert, dat de eigen beplanting hierdoor wordt verstikt. Een simpele beeldtaal die deze verstikking onder de aandacht wil brengen.
Om nog even terug te komen op het begin. Kijkt een kunstenaar anders? Ja, de kunstenaar kijkt anders de wereld in. Alleen wil ik bij deze Paltz Biënnale de vraag neer leggen: laat de kunstenaar mij anders kijken? Helaas is dat niet bij alle acht het geval. Het werk van Meewisse laat zien dat hij ideeën heeft die ik niet heb, maar geeft mij geen andere zienswijze. Terwijl Van Munster mij iets laat zien dat anders ondergronds plaatsvindt en Straatman biedt de mogelijkheid om door te blijven gaan op zijn beginpunt met waterklanken. Maar Marianne Lammersen laat mij met de opgehangen tent op wieltjes vooral zien zij nog erg zoekende is naar een relatie tussen tuin, idee en eindwerk.
En ik wil graag een laatste statement maken. Meria benoemde het twee keer: een beperkt budget. Met deze biënnale heeft zij, samen met de acht kunstenaars, laten zien dat een beperkt budget geen enkele invloed hoeft te hebben op de kunstwerken. Hier was het zelfs de kracht van het geheel. Lokale materialen, gebruikmaken van de omgeving om ons anders te laten kijken.
Wil jij ook nog naar de Paltz Biënnale? Dat kan alleen nog in de weekenden van juni 2018. De volgende editie is in 2020. Kijk voor meer informatie op: www.paltzbiennale.nl
